ደሃይ ጥበባት

ካልኣይን ናይ መወዳእታን ክፋል ናስሮቪች ብምልኣት ሕስብ እንተቢልና ወዲሰብ እታ ዘነአሰት”ውን ሓርነት ኣላቶ ድያ ናብ ዝብል ሕቶ ክመርሓና ይኽእል እዩ፡፡ ብሩኽ ሰፒኖዛ ዝተባህለ ፈላስፋ “ሰባት ናጻ ሕርያ ዘለዎም እዩ ዝመስሎም፤ ምኽንያቱ ባህጎምን ሸውሃቶምን ብውኖም ብዝውስንዎ ፍቓድ ዝድረኽ ከም ዝኾነ እዮም ዝኣምኑ፡፡ እንተኾነ ግና እቲ ባህጊን ሸውሃትን ካብ ፍቓዶም ወጻኢ ምዃኑ ክሓስቡ ብዙሕ ኣይግደሱን እዮም” ይብል፡፡ ዘደለናዮ ክንገብር ናጻ ዲና? እቲ …

“ቅኑዕ ንዘበለ ሕጊ ነብስኻ ተገዛኢ ምግባር ሓርነት እዩ” ዣን ዣኽ ሩሶ ሓርነት ካብቶም ኣዝዮም ዝዝውተሩን ትርጉሞም ዝተዛበዐን ኣምራት ሓደ እዩ፡፡ ንምዃኑ ሓርነት እንታይ ማለት እዩ? በቲ ኣዝዩ ልሙድ ኣተራጉማኡ ሓርነት ከም ድላይካ ምዃን፤ ካብ ዝኾነ ዓጋቲ፤ ደራቲን ባርያኡ ዝገብረካን ሓይሊ ናጻ ምዃን ማለት እዩ፡፡ ቶማስ ሆበስ እተባህለ ፈላስፋ ብዛዕባ ሓርነት እንክጽሕፍ ከምዚ ይብል–ሓርነት ክትብሮ ካብ እትደሊ ዘታርፈካ ግዳማዊ ዕንቀፋት ወይ …

1. ኣብ ግዜ ዓርቢ ስቐለት፡ ህዝቢ ናብቲ ቀጽሪ ቤትክርስትያን ኣትዩ (ብፍላይ ኣንስቲ)፡ ክላላይሶ ይብል እዩ። ክላላይሶ ግን እንታይ ማለት እዩ። ከምቲ ስዒቡ ዚድገም፡ ክላላይሶ መሓረና ክርስቶስ፡ ክላላይሶ ማለት መሓረና ጎይታ ማለት እዩ። እዚ ቃልዚ ካብ ግሪኽ KYRIE ELEISON ማለት ምሓረና ጎይታ ዝመንጨወ እዩ። ኣዴታትና ኣብ ክንዲ ኪሪየ አለይሶን ዚብላ፡ ክላላይሶ ኢለንኦ። 2. ፋዱስ ዚብል ቃል ብትግርኛ ፍርቂ መዓልቲ ማለት እዩ። …

ዲሲፕሊን ዲሲፕሊን፡ ሓደ ካብቶም ንሰብ ካብ እንስሳ ዝፈልይዎ ጠባያት እዩ። ዲሲፕሊን ማለት ስርዓት’ዩ። ዲሲፕሊን ማለት ርእሰ-ቚጽጽር’ዩ። ዲሲፕሊን ማለት ልዙብ ምዃን’ዩ። ዲሲፕሊን ማለት ናይ ምልምማድ ክእለት ምጥራይ’ዩ። ንክውንነት ህይወትካ ክትቅበል ምኽኣል’ዩ። ኣድላዪ እንተዀይኑ’ውን ኣብ ዝኣመንካሉ መስዋእቲ ንምኽፋል ቅሩብ ምዃን’ዩ፡ ኣብ ግጥማት ህይወት ዋላ’ውን ብዘይ ደጋፊ በይንኻ ኴንካ ኢድካ ዘይምሃብ’ዩ። ዲሲፕሊን፣ ነቲ እናሻዕ ኣብ ኣእምሮኻ ዝቕጀለኻ ሓሳባትን ውሽጣዊ ደፋኢ ሓይልን ከም እትቆጻጸር …

ቀሊል ኣገባብ ህይወት ምኽታል ክትዕወት እንተደሊኻ ብቐሊል ኣገባብ ውጽኢት ናይ ምርካብ ክእለት ከተማዕብል ኣለካ። ኣብ ሓደ ውሁብ ኩነት ዘድልየካን ዘየድልየካን ፈሊኻ ናይ ምፍላጥ ጥበብ ክህልወካ ይግባእ።   ንኣብነት ዘድሊን ዘየድሊን ጽዕነት ዝተጻዕነት ጃልባ ሒዞም ኣብ ባሕሪ ዝጓዓዙ ባሕረኛታት እቲ ተወሳኺ ጽዕነት ኣብ ጉዕዞኦም ኣገዳሲ እንተዘይኰይኑ ወይ ንሓደጋ ዘቃልዖም ኰይኑ እንተተሰሚዕዎም ናብ ባሕሪ ይድርብይዎ። ስለዚ ቀሊል ወይ ዘይተሓላለኸ ኣገባብ ህይወት ምኽታል …

ኣብ ከባቢ 1930ታት እቲ ኣብ ኣስመራ ዚሽየጥ ዝነበረ ናይ ሚነራል ማይ ወይ ኣኳ ሚነራለ ኣብቲ ጥርሙዝ ብቛንቋ ጥልያን ከምዚ ዚስዕብ (label) ተለጢፉዎ ነይሩ። Fortemente Radioattiva ትርጉሙ፥ ኣዚዩ ናይ ኑክለሳዊ ጸርጊ ትሕዝቶ ኣለዎ ማለት እዩ። እቲ ኣብቲ ግዜቲ ኣብ ኣስመራ ዝነበረ ንጥዕና ዚከታተል ዶቶር ጋስፓሪኒ፡ ነቲ ኣብቲ እዋንቲ ዝውቱር ዝነበረ ግን ግጉይ ርእይቶ እዩ ሒዙ ዝጎዓዝ ዝነበረ። ኣብቲ እዋንቲ፡ ኣብ ኤውሮጳ …

ተገዳስነት ተገዳስነት ንዝብል ቃል ብመንጽር ብልጽግና ክንርእዮ ከለና ነቲ እንሰርሖ ስራሕ ምፍቃር ማለት እዩ። ምኽንያቱ ብልጽግና ብስራሕ እዩ ዝረጋገጽ። ተገዳስነት እንተሎ ብምሉእ ልብኻ ተወፊኻ ምዕያይን ዝተወሃሃደ ጻዕሪ ምክያድን ይህሉ። ተገዳስነት፡ ውሽጣዊ ስኒት ስለዝፈጥር ንዘሎ ዓቕምታትካ እንተላይ ተጠቒምካሉ ዘይትፈልጥ ሕቡእ ክእለታትካ’ዩ ዘበራብረልካ። ብተገዳስነት ምስ እትሰርሕ ኩለንትናኻ በቲ እትሰርሖ ስራሕ ተሰሊቡ ኣብ ፍጹም ተምሳጥ ስለዝዕዘር ምሉእ ስርዓተ ኣካላትካ ብውህደት ይዓዪ። ተገዳስነት፡ ኣእምሮኻን …

ድንጋጸ ድንጋጸ፣ ሕልናን ኣስሓኮን ዘለዎም ሰባት ዝውንንዎ ጸጋ እዩ። ደንጋጺ መንፈስ ዘለዎ ሰብ ምእንቲ ካልኦት መስዋእቲ ክኸፍል ቅሩብነት ዘርኢ ሰብ እዩ። ኣብ ግዜ ጸገሙ ክቡር ግዜኻ፣ ገንዘብካን ጸዓትካን ሰዊእካ ዝሓገዝካዮ ሰብ ኣምሳያ’ቲ ዘርኣኻዮ ድንጋጸ ወይ ይገብረልካ ወይ ድማ ይነግረልካ። ከምኡ ማለት ግን ድንጋጸ ብመኽሰብ ይድረኽ ማለት ኣይኮነን። ልብኻ ብፍቕሪ ምስ ዝመልእ ፍቕሪ ካልኦት ክቕበል ክፉት ይኸውን፡ ብስስዐ ኣይትዓውርን፡ ካልኦት ሰባት …

ምንጪ ሓጎሰካ ኣብ ዘይንቕነቕ ውሸጣዊ ከውሕኻ ጥራይ ኢኻ ትሃንጾ፡፡ ናይ ሞት መቕጻዕቲ እንተትፍርድ ኣብቲ እትጸንሓሉ ቤት ማሕቡስ እንታይ እናገበርካ ግዜኻ መሕለፍካዮ? ናይ ፍልስፍና መጽሓፍ ምጸሓፍካዶ? ቦትዬስ ከምኡ እዩ ዝገበረ፡፡ እታ ኣዝያ ዘበለጸት ናይ ፍልስፍና ስርሑ ኸኣ ንሳ ነበረት፡፡ ቦትዬስ ማኒለስ (475-525) ኣብ ዘመነ ሮማ ካብ ዝነበሩ ፈላስፋታት እቲ ናይ መወዳእታ እዩ ተባሂሉ ይሕሰብ፡፡ ሮማ ብኢድ ባርባርያውን ቅድሚ ምዕናዋ ዕስራ ዓመት …

ብልጽግና፡ ንቕሓት ብዝተሓወሶ ጻዕሪ ኣንጻር ኩሉ መሰናኽላት ህይወት ገጢምካ ዕውት ብምዃን ዝረጋገጽ መደያይቦ ዕብየት እዩ። ብኻልእ ኣዘራርባ ብልጽግና፡ ነቲ ተፈጥሮ ብዘይ ብቂ ዝዓደለካ መሃዚን ፈጠራውን ዓቕምኻ ኣበራቢርካ ዝብጻሕ ደረጃ’ዩ ማለት እዩ። ብልጽግና ማለት ገንዘባዊ ወይ ንዋያዊ ሃብቲ ማለት እዩ እንተኢልና፡ ሃብታም ኣተሓሳስባ ከየጥረኻ እትውንኖ ብልጽግና ከም ኣብ ሑጻ ዝተሰረተ ህንጻ ነባርነት ከም ዘይህልዎ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። እቲ ‘ቅድሚ ልቢ ኣይጠረ …