ዜና መጽሄት

መራሒ ሰልፊ ሞደራትና ኡልፍ ክሪስተርሰን፡ መንግስቲ ከቕውም ንዝገብሮ ልዝብ ብኣፈኛ ባይቶ ሽወደን ኣንደርሽ ኖርለን ክልተ ተወሰኽቲ መዓልታት ከም ዝተዋህቦ ተፈሊጡ። ጽባሕ ዓርቢ ክሪስተርሰን ዕዉት ጸብጻብ እንድሕሪ ኣቕሪቡ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ሽወደን ይዂንዶ ኣይኹን ኣብ ዝብል ባይቶ ዝመጽእ ሰኑይ ድምጹ ክህብ እዩ ተባሂሉ’ሎ። ምስ ኣፈኛ ባይቶ ድሕሪ ምርኻብ ክሪስተርሰን ኣብ ዝሃቦ ጋዜጣዊ ዋዕላ፡ ምስ ኣርባዕቲአን ቀጽሪ የማናይ ዘቚማ ሰፊታት ዝግበር ልዝብ ብሓፈሻ …

ሚኒስትሪ ማሕበራዊ ጒዳያት ፊንላንድ፡ ንማዕድን ኣዮዲን ኣመልኪቱ ዘውጽኦ መምርሒታት ምምሕያሹ ተገሊጹ። እዚ መምርሒ መጥቃዕቲ ጸርጊ “ራዲዬሽን” ንምክልኻል ተባሂሉ ፈለማ ኣብ 2002 ዝወጸ ኮይኑ፡ ብመሰረት እቲ ኣብ 2017 ብውድብ ጥዕና ዓለም (WHO) ዝወጸ ለበዋ ኣጠቓቕማ ኣዮዲን ከም እተመሓየሸ ዝፍለጥ እዩ። ኣብ ትካል ኑክሌራዊ ጸዓት ሓደጋ ምስ ዝኽሰት፡ ናብ ኣከባቢ “ሬድዮ-ኣክቲቭ ኣዮዲን” ብምፍናው ኣብ ጽኪ ጒዕጒዕቲ ክእከብ ከም ዝኽእል ጥዕናዊ ጸብጻባት የመልክቱ። …

ሽወደናዊ ኮሜድያን ኣል ፒቸር፡ ብምኽንያት ለበዳ ኮቪድ-19 ንኽልተ ዓመታት ካብ ቀጥታዊ መድረኽ ተኸዊሉ ድሕሪ ምጽናሕ፡ ሕጂ ተቐልቂሉ’ሎ። ኣብ ብሪጣንያ እተወልደን ኣብ ኒውዚላንድ ዝዓበየን ፒቸር፡ ኣብ 2010 እዩ ናብ ሽወደን ኣትዩ። ድሕሪዚ፡ ብፍላይ በቶም ኣብ ተሌቪዥን ሽወደን ዘቕርቦም ዝነበረ ኮሜዲታት ብዙሕ ተፈታውነት ከም ዝረኸበ ዝፍለጥ እዩ። “ንኽልተ ዓመታት ዝኣክል ኣብ ቤተይ ኮይነ ዲጂታላዊ ኮመዲ እሰርሕ ኔረ፡ ዝሓለፈ ክልተ ዓመታት ማንም ተዓዛባይ …

ቊጽሪ ናይቶም ብኢንተርነት መጥቃዕቲ ዝበጽሖም ካብ 12-19 ዝዕድሜኦም ኮተቴ ሽወደን ወሲኹ ምህላዉ “ትካል ኢንተርነት ሽወደን” ኣብ ዘውጽኦ ጸብጻብ ኣመልኪቱ። ብዙሓት መሓዙታ ግዳያት መጥቃዕቲ ኢንተርነት ከም ዘሕለፋ 19 ዝዕድሜኣ ኤባ ኖርድቫል ኣብቲ ጸብጻብ ገሊጻ’ላ። ብዘይካዚ፡ ኲሎም ተጠቀምቲ ኢንተርነት ሕሳብ ማሕበራዊ ሚድያ ከም ዘለዎምን ሲሶ ዝኾኑ ኸኣ ናይ ስእለ ጽዩፍ (ፖርኖግራፊ) መርበባት ከም ዝኸፍቱን፡ እቲ ጸብጻብ ወሲኹ ኣመልኪቱ’ሎ።

ኣብ ኣባይቲ ሽማግለታት ሽወደን ዝበዝሐ ተጠቃምነት ጸረ-ቫይረስ ክህሉ ከም ዝግባእ ኤጀንሲ መፍረ መድሃኒትታት ኣተሓሳሲቡ። ኣብ ፍሉይ ኣባይቲ ሽማግለታት ዝርከቡ ኲሎም ነበርቲ፡ ሕማም ጒንፋዕ ምስ ዝረኣዮም ከፊላዊ መድሃኒት ጸረ-ቫይረስ ክወሃቦም ከም ዝግባእ እቲ ኤጀንሲ ኣብ ዘመሓየሾ ለበዋኡ ገሊጹ’ሎ። ብምኽንያት ሕማም ጒንፋዕ ዓመታዊ ብዙሕ ህይወት ከም ዝጠፍእ፡ ብፍላይ ድማ ብዙሕ ተኣፈፍቲ ሕማማት ዘለዉዎም ሰባት ንንውሕ ዝበለ ግዜ ክሓሙ ይገብር ምህላዉ፡ ሬድዮ ሽወደን …

መስርሕ ፍርዲ ናይቶም ጠንቂ ሞት ወዲ 5 ዓመት ህጻን ብምዃኖም እተኸሰሱ ሰራሕተኛታት፡ ኣብ ቤት ፍርዲ ወረዳ ቫርምላንድ ይካየድ ምህላዉ ተገሊጹ። እዞም ኣብ ትካል ክንክን ህጻናትን ቆልዑን ዝሰርሑ ሰባት ክሶም ዓሚ ከም እተጀመረ ዝፍለጥ እዩ። መዋቲ ህጻን ካብቲ ትካል ክንክን ጸሊቑ ድሕሪ ምውጻእ፡ ድሕሪ ናይ ክልተ ሰዓትን ፈረቓን እለሻ ብኣገልግሎት ህጹጽ እዋን ኣብ ሓደ ቀላይ ጥሒሉ ከም እተረኽበን ናይ ሽዑ ጸብጻባት …

ኣብ ሽወደን ዝዓበየ ኣፍራዪ ስሚንቶ ዝኾነ “ሰሜንታ”፡ ኣብ ጎትላንድ ዘለዎ ፍቓድ ዕደና ኣብ ውሳነ ክልተ ኣብያተ ፍርዲ ከም ዝምርኮስ ተገሊጹ። እዚ ውሳነ ቅድሚ ምውዳእ እዛ ሒዝናያ ዘሎና ዓመት ክወሃብ እዩ ተባሂሉ’ሎ። ቤት ፍርዲ ላዕለዋይ ምምሕዳር፡ እዚ ብመንግስቲ ተዋሂቡ ዘሎ ፍቓድ ቅዋማዊ ድዩ ወይስ ካልእ ክውስን እዩ። ብዘይካዚ፡ ቤትፍርዲ መሬትን ኣከባቢን እውን “ሰሜንታ” ናይ ዕደና ፍቓዱ ን ዝቕጽል ኣርባዕተ ዓመታት ክናውሓሉ …

ሽልማት ኖቤል “ኬሚስትሪ” 2022 ኣብ ኣካላዊ ስነፍልጠትን ምምዕባል መድሃኒትን ኣገዳሲ እወታዊ ጽልዋ ክህልዎ ከም ዝኽእል ተገሊጹ። አሸላሚት ባርቶዚ ኣብ ዓውዲ “ባዮኦርቶጎናል ሪኣክሽንስ” ብዝገበረቶ ኣበርክቶ ኣፍልጦ ረኺባ ምጽንሓ ዝገለጸ ጸብጻብ ሬድዮ ሽወደን፡ እዚ ክስተት ኣብ ህያዋን ዋህዮታት ክፍጠር ምግባር ቅድሚ ሕጂ ዘይሕሰብ ምንባሩ ወሲኹ ኣብሪሁ’ሎ። ኣብ ንጒሳዊ ኣካዳሚ ሳየንስ ሽወደን ኣባል ኮሚተ ኖቤል፡ ከምኡውን ፕሮፌሰር “ስነህይወታዊ ኬሚስትሪ” ዝኾነ ፒተር ሶምፋይ፡ እዚ …

ናይ 2022 ሽልማት ኖቤል ዓውዲ ስነቅመማ–“ኬሚስትሪ”–፡ ን ካሮሊን በርቶዚን ባሪ ሻፕለስን ተዋሂቡ። እዞም ክልተ ተመራመርቲ፡ “ሞሎኲዩላት ንሓድሕዶም ዝተሓዛዘልሉ” ኣገባብ ብምምዕባሎም እዮም ነዚ ሽልማት በቒዖም ዘለዉ ተባሂሉ’ሎ። ካሮሊን በርቶዚን  ባሪ ሻፕለስን “ተግባራዊ” ዓይነት ስነ-ቅመማ ንኽምዕብል መሰረት ኣንቢሮም ኣለዉ ክብል ንጒሳዊ ኣካዳሚ ሳየንስ ሽወደን ዘለዎ ናእዳ ገሊጹ’ሎ። እዚ “ክሊክ ኬሚስትሪ” እንተባህለ ዝጽዋዕ ኣገባብ ስነቅመማ፡ እምነ መሰረታት ሞለኩዩላት ብስሉጥን ብቕጽበትን ንሓድሕዶም ክተሓናገሩ ዝገብር …

ካብ 2010 ንደሓር፡ ኣብ ፊንላንድ ፍርይምነት ከንቈልቊል ምጽንሑ ግንዛበ እኳ እንተሃለወ፡ ብዛዕባ ምኽንያት እዚ ክስተት ግና ግቡእ ምርዳእ ከም ዘየለ ይግለጽ ኣሎ። ብመሰረት ኣብ ቀረባ እዋን እተገብረ መጽናዕቲ፡ ጠንቂ ናይዚ ምንቊልቋል ፍርያምነትን ቆልዑ ክትወልድ ዘይምድላይን፡ ምስ ዘይርጉጽ ፋይናንሳዊ ኲነታትን ቅዲ ህይወትን ዝተተሓሓዘ ምዃኑ ተመልኪቱ። እዚ ኣብ 2015 ብ “ፋሚሊ ባሮሚተርስ ፊንላንድ”፡ ጸኒሑ ድማ ኣብ 2018 ብ ”ቬስቶሊቶ” እተሳለጠ መጽናዕቲ ኣብ …