ጥዕና

ኣብ ትካል ጥዕናን ድሕነትን ፊንላንድ (THL) ፕሮፌሰር መጽናዕቲታት ኢልሞ ኬስኪምኪ፡ ኣብ ሓደስቲ መንግስታዊ እማመታት ዝተራእየ ምጒዳል ምወላ ክንክን ጥዕና ስክፍታ ምፍጣሩ ገሊጹ። “እዚ እማመ ዘድሊ ፍተሻ ዝተገብረሎም ኣይመስሉን” ክብል ትማሊ ረቡዕ ኣብ YLE A-studio ገሊጹ። ኬስኪማኪ፡ ገለ መዳያት ናይቲ እማመታት፡ መንግስቲ ኣብቲ ኣኼባ እንታይ ከም ዝወሰነ ኣጸቢቑ ከም ዘይተገንዘበ ዝሕብር ኮይኑ፡ ነቲ “ምስ ስነ- ጽባቐ ዝምደብ ፕላስቲክ መጥባሕቲ” ካብ ፍሉይ …

ሓድሽ ኣገባብ መርመራዊ ጸብጻብ “ዲኤንኤ ፎረንሲክ ፕሮፋይሊንግ” ኤጀንሲ ሚግሬሽን ርክብ ስድራቤት ንምድህሳስ ንዝገብሮ ዕዮ ከቃልሎ ምዃኑ ተገሊጹ። ብዘይካዚ ሬሳታት ሰባት ንምልላይ ዓብዪ ሓገዝ ክገብር፥ በዚ ኣቢሉ ድማ ፖሊስ ዘይተፈትሐ ቅትለትን ካልእ ገበናትን ንምጽራይ ኣብ ዝገብርዎ ጻዕሪ ኣገዳሲ ምዕባለ ምዃኑ ኣገልግሎት ዜና ሬድዮ ሽወደን ጸብጺባ። ነቲ መጽናዕቲ ዝመርሖ ዘሎ ኣብ ሃገራዊ ቦርድ ፎረንሲክ ሜዲሲን ዝሰርሕ ኣንድሬስ ቲልማር ኮይኑ፡ እዚ ሓድሽ ኣገባብ …

ወለዶም ልዕለ ክብደት ዝኾኑ ቆልዑ ኣብ ማእከላይ ዕድመ ከራሻት ናይ ምዃን ተኽእሎኦም ብሽዱሽተ ዕጽፊ ዝዛይድ ምዃኑ ሓደ ሓድሽ መጽናዕቲ ሓቢሩ። ሓዲኦም ወላዲ ልዕሊ ክብደት ምስ ዝኸውን ነቲ ተኽእሎ ብሰለስተ ዕጽፊ ከም ዝዛይድ ኣብ ኢጣልያ ቬኒስ ኣብ ዝካየድ ኤውሮጳዊ ጉባኤ ክቐርብ ምዃኑ ተፈሊጡ’ሎ። ዝርዝር ሓበሬታ ቁመትን ክብደትን ኣብ ማእከላይ ዕድመ (40-59 ዓመት) ዝርከቡ ወለዲን ኣብ ተመሳሳሊ ዕድመ ዝርከቡ ደቆምን ጽኑዕ ምትእስሳር …

ኣብ ዝመጽእ ሚያዝያ ኣብ መላእ ሽወደን ክታበት ኮቪድ ዳግማይ ክጅመር ምዃኑ ተፈሊጡ። ኩሎም ልዕሊ 80 ዓመት ዝዕድሚኦም ከምኡ’ውን ልዕሊ 65 ዓመት ዝዕድሚኦም ዘቤታዊ እምበር ካልእ ክንክን ዘድልዮም ሽማግለታት መበራትዒ ክታበት ኮቪድ ክወስዱ ምኽሪ ቀሪቡ’ሎ። “እቲ ስግኣት ዝወሰኸ ንርኢ’ለና ” ክብል ተጸዋዒ መንግስቲን ክኢላ ለበዳን ማግኑስ ጊስለን ንመደብ ፒ4 ኤክስትራ ሬድዮ ሽወደን ገሊጹ’ሎ። እዚ እናኾነ ኣብ ምምሕዳራት ከተማን ዞባታትን ሽወደን ዝተቖጽሩ …

ጽምዋ ኣብ ኩሉ ክፋላት ማሕበረሰብ–ዲሞግራፊ– ስፍሕ ዝበለ ጉዳይ እናኾነ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን፡ መንእሰያት ብፍላይ ተቓላዕቲ ይኾኑ ምህላዎም ይግለጽ ኣሎ። ሓድሽ ዝተሓትመ “ዛንታታት ጽምዋ” ዘርእስቱ መምርሒ፡ ነዚ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ስክፍታ ንምፍታሕ፡ መንእሰያት ዘጋጥሞም ብዛዕባ ዘሎ ጽምዋ ርድኢት ክዓቢን ዓሊሙ ዝተዳለወ እዩ ። ካብ ሓቀኛ ህይወት ተመኩሮታትን ስምዒታትን መንእሰያት ውልቀሰባት ዝተሰርሐት እዚ መምርሒ፡ ብዙሓት መንእሰያት ዘጋጥሞም ቃልስን ኣንጻር ጽምዋ ዝገብርዎ …

ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ ንሰራሕተኛታት “ጉዳይ ኤጀንሲ ማሕበራዊ መድሕን ሽወደን” ጸገማት ‘ኒውሮሳይካትሪክ”  ዘለዎም መንእሰያት ዝምልከት ለበዋታት ንኽህቡ ኣገዳሲ ሓገዛት ይገብር ምህላዉ ተገሊጹ። እቲ ናይ AI መሳርሒ ንሰራሕተኛታት ሓደ ጠበቓ እንታይ ክገብር ከምዘይክእል ንኸለልዩ ይሕግዞም ኣሎ። ከም ኣብነት ኣብ ሕክምናዊ ምስክር ወረቐት ‘ደኺሙ’ ዝብል ቃል ብኸመይ ከም ዝርትጎም ሓገዝ ዝህብ ዘሎ ኣርቲፊሻል ኢንተሊጀንስ እዩ። “እዚ ኣብ መንጎ ኣርቲፊሻል ኢንተሌንስን ሰራሕተኛ ኤጀንሲናን ዝካየድ ናይ …

“ኤጀንሲ ህዝባዊ ጥዕና ሽወደን” ለበዳ ኮቪድ-19 ኣብ ጥዕና ህጻናት ዘስዕቦ ሳዕቤን ብዝምልከት ዘካይዶ መርመራ፡ መልከፍቲ ኮቪድ ንህጻናትን ስድራቤቶምን ብኸመይ ብቐጥታ ከም ዝጸለዎም ዝድህስስ ኣይኮነን ብዝብል ነቐፌታ የጋጥሞ’ሎ። ኣብ ክንዳኡ “ማሕበር ኮቪድ ሽወደን” ኣብቲ ጸብጻቡ ምዕጻው ኣብያተ ትምህርትን ካልእ እገዳታትን ንህይወት ህጻናት ብኸመይ ከም ዝጸለዎ ኣተኲሩ ከም ዝጸንሐ ይገልጽ። ሚኒስተር ማሕበራዊ ጉዳያትን ህዝባዊ ጥዕናን ጃኮብ ፎርስሜድ ንኣገልግሎት ሬድዮ ሽወደን ኣብ ዝሃቦ …

ሕጽረት ኣብ ስሩዕ ሕክምናን መጥባሕትን ዘገልግሉ ከባብያዊ መደንዘዚታት ኣብ መላእ ሃገር ኣብ ብዙሓት ክሊኒካት ክንክን ጥዕናን መጥባሕቲ ስኒን ጸገማት የስዕብ ኣሎ። ሕጽረት ሓደ ካብቶም ዝበዝሑ ዓይነታት መዐገሲ ቃንዛ ውሽጢ ዓዲ፡ ሲታነስት ዝበሃል፡ ንዝበዝሐ ክፋል ዓመተ 2024 ክቕጽል ትጽቢት ከምዝግበር ኤጀንሲ ፍርያት ሕክምና ሽወደን ሓቢሩ። ከምኡ’ውን ብመሰረት ጸብጻብ ሬድዮ ሽወደን፡ ነርስታት ጽሑፋዊ ሓበሬታ እቶም ካብ ካልእ ከባቢታት ኤውሮጳ ዝኣትዉ መደንዘዚ መድሃኒትታት …

ሓደ ህጻን ኣብ ሽወደን ኣበየናይ ሸነኽ እታ ሃገር ይቕመጥ ዝብል ረቑሒ ናብ ሓኪም ስነ-ኣእምሮ ንምኻድ ክንደይ ግዜ ክጽበ ከም ዘለዎ ይውስን ምህላዉ፥ እዚ ድማ ንውዕል መሰል ህጻናት ሕቡራት ሃገራት ዝጥሕስ ምዃን ተገሊጹ። እዚ ናይ ትጽቢት ግዜ ሕክምና ስነ-ኣእምሮ ህጻናትን መንእሰያትን (BUP) ቅቡል ኣይኮነን ክትብል ሓባሲት ንብዓት ህጻናት ኤልሳቤጥ ዳህሊን ትገልጽ። ብርክት ዝበሉ ህጻናት ብጉዳይ ጥዕና ኣእምሮ ይሳቐዩ ከምዘለዉ፡ ንኣእምሮኣዊ ንጥፈታት …

ሽወደናውያን ንጥዕናኦም ብዝጎድእ መጠን ጨው ኣብ መግቦም የህልኹ ምህላዎም ተፈሊጡ። ብምኽንያት ዘይግቡእ ሃልኪ ጨው፥ ዓመታዊ ኣስታት 8,000 ሰባት ወቕዒ ልቢ ከምዘጋጥሞም ጸብጻብ “ኤጀንሲ መግቢ ሽወደን” ኣመልኪቱ። “ጨዋም መግቢ ብብዝሒ ንበልዕ ኣሎና” ትብል ኣካያዲት ናይቲ ጸብጻብ ከምኡ’ውን ክኢላ ኣመጋግባ ኣሳ ብሩጋርድ ኮንደ። ሽወደናዋን ኣብ ዝመጽእ ዓመታት መጠን ዘህልኽዎ ጨው ብ 20% ብምንካይ ጥዕናኦም ክሕልዉ ካብ ኮንደ መጸዋዕታ ቀሪቡ’ሎ። ጨው ሶድዬም ክሎራይድ …